Töitschu

Béld visualisiere

(Töitschu) Z'töitschu, d'éischemréd, zeihut wi, noa sinh arrivurut hibbiri, d'éischemera heji nümmi kheen des contactes mit ürriu lann: oalti oalti wüerter tün dschi mischlun mi wüerter patois ol minger vür di dinnhi modernes. Wa vür astüddiurun d'éischemréd het mu manhal des métodes sociolinguistici un storico-demografici: par exemple d'noami van d'üerter helfen vill. Éttlljig schriftini zeihun das im selbe lann sén gsinh lljöit va héi un lljöit van awek, un das het gwert unz höit z'tagsch, mit brouhen wüerter wi pratum teotonicorum (le pré des Allemands), das vintsch dschi béi z'Duarf, ol via teotonicorum (la rue aux Allemands). Auch le kommerse un d'lljöit das sén kannhen ous tur z'lannim Schweizerlann, en Savoie un im Stefferlann hen töischut etwas d'réd, mit brouhen wüerter das sén gcheen van déi lénner.Ischt gcheen ous etwas verous: d'Éischemera chieren di zunnhu mit chonnun steffer, mingerréd,patois un piémonteis, ous ter di töitschu.Éischeme un Greschunej sén teilti van Uberlann (lénnhi zéiti hinner ischt gsinh as einigs lann, is het kheisse Issime-Saint-Michel un ischt gcheen commune im 1952, héi schwétzt mu uberlénnuréd), in diz lann, sit lannhuscht, di töitschu ischt kannhen varluarni. La différence inter Éischeme un Greschunej ischt déja das ischt inter di zwia réddini (titsch z'Greschunej un töitschu z'Éischeme).

(Titsch)  Z'töitschu, de dialekt vòn Ischeme zeicht, dass d'litté, woa sinn duezòmoal hie ankéemet, hein dernoa kein kontakt mé ghät mét der Schwiz. Bi uroalte wòrté gfénntmò noamna, woa tien abstamme vòm franzesésche òder vòm italienésche òn bezeichnen meischtens dengé, woa sinn erscht spétòr kanget engfierté. Fer d'ischemersproach bessòr z'verstoa, mòss mò d'gsellschaft von déer zitt òn éra gschécht guet òndersieche. D'òrtsnoamna sinn zòm bischpél bsondersch wéchtégé. Oalté dokumente zeichen, dass frienòr sinn emmene gliche òrt oalté énwòhnera òn nué éngwandreté zéeme gläbt. Dez gsémo noch hitt, wenn mò denkt an òrtsnoamna wie „pratum teotonicorum“ (le pré des Allemands) bim Duarf òn „via teotonicorum“ (la rue aux Allemands). D'manna sinn jeds joar usgwandret, fer z'wéerchò én der franzeséschò Schwiz, én Savoyen òn én Frankrich òn déz hät en wéchtégé wérkòng òf de dialekt ghät. Ém töitschu gebt's daròm méhreré wòrté òs dem franzeséscha.

Das hät en usnahmé situation erméglécht: d'Ischmera hein véll sproache chònnò. Usster dem dialekt heindsch gredt franzesésch, italienésch, frankoprovenzalésch òn piemòntesésch.

costumeeischeme-014_5485_l.jpg

Désche sito erloubt di cookie vòn den andre z’schécke. Wenn erloubscht di cookie z'bruche, tréck òf OK. Sò wéllsch derfo mé wéssò oder verbiete di cookie z'bruche, gan zer uskònftsittò.

Bréchtòngsittò